Een jaar geleden werden er nieuwe rijsdammen geplaatst om het kweldertje bij Wierum te beschermen tegen verdere afkalving en het aanslibben te bevorderen.
De in opdracht van Rijkswaterstaat uitgevoerde werkzaamheden om de kwelder te beschermen verliepen volgens het aloude en beproefde concept van (nieuwe) rijsdammen plaatsen. Medio juli 2024 werd hiermee begonnen en enkele weken later waren de rijsdammen aangelegd. En nu, een jaar later mogen we concluderen dat dit aloude concept nog steeds werkt!
Werk in uitvoering op 16 en 18 juli 2024.
Veel op en rondom de kwelder aanwezige (trek)vogels, zoals o.a. tureluurs, scholeksters en regenwulpen, namen én nemen de rijsdammen graag in gebruik als hun hoogwatervluchtplaats (HVP). Tja .., wat is er nu “nofliker yn ’t libben” (genoeglijker in ’t leven) om rustig op je eigen rijsdampaal te kunnen overtijen?!
De rijsdammen in gebruik als HVP voor de vele aanwezige steltlopersoorten (augustus 2024 en 2025)
Inmiddels is uit de eerste, in opdracht van Rijkswaterstaat uitgevoerde, metingen gebleken dat er in een jaar tijd sprake is van 30 à 40 cm opslibbing en de kwelder (oftewel de ‘kliffen’ van Wierum) gedurende het afgelopen winterseizoen intact is gebleven.
Momenteel is goed te zien dat de pioniersplant bij uitstek, te weten het zeekraal, op een aantal plekken spectaculair toeneemt. Het zou mij niet verbazen als het zeekraal binnenkort gevolgd wordt door soorten als schorrenkruid, zeeaster (zulte) en lamsoor. En hierbij te kunnen melden dat anno augustus ‘25 de eerste plantjes van het zeldzame ‘klein schorrenkruid’ al op de kwelder zijn aangetroffen.
Als de vestiging van genoemde pionierssoorten een trend gaat worden, dan zou de kwelder zelfs nog wel eens een beetje kunnen aangroeien … wie weet, we gaan het zien!
De kwelderrand (zeereep) een jaar na aanleg van de rijsdammen met aan de westzijde welig tierend zeekraal!
Het vogelleven lijkt zonder meer baat te hebben bij de uitgevoerde werkzaamheden. Als onbedoeld effect bieden de rijsdammen een perfecte rustplek aan veel soorten om daar te kunnen overtijen. Dit is van grote waarde voor zowel de broedvogels als de doortrekkers en wintergasten op de kwelder.
Het afgelopen broedseizoen waren er meerdere scholekster broedparen aanwezig op de kwelder. De vroege legsels (eind april) gingen verloren als gevolg van predatie door zwarte kraaien. Gelukkig hadden de latere legsels (vanaf medio mei) meer succes. Drie broedparen lukte het om met ‘vliegvlugge’ jongen het Wad op te trekken. Als bijzonderheid viel een zich ‘territoriaal’ gedragend bontbekplevier paar op, die uiteindelijk niet tot broeden kwamen.
Een mooi resultaat valt te melden van een paartje gele kwikstaart (vier uitgevlogen jongen) en een drietal paren graspieper (met eveneens uitgevlogen jongen). Echter, het meest opvallend resultaat was het uitvliegen van drie jonge tapuiten. Een rode lijst soort die helaas nog maar zelden succesvol tot broeden komt in ons land.
Graspieper en Tapuit, twee soorten die kans zagen om op het kweldertje van Wierum hun jongen groot te brengen.
We kunnen stellen dat het kweldertje van Wierum van groot belang is voor zowel broedvogels als (rustende) trekvogels en wintergasten. De nieuw aangelegde rijsdammen vormen volgens mij een belangrijke bijdrage om dit kwetsbare gebied te behouden en beschermen.
Het is aan de mens – en in dit geval zeker ook voor ons als inwoners van Wierum – om de benodigde rust en ruimte te bewaren in dit bijzondere stukje Waddenkust. Er valt veel te genieten voor ons allen, maar dan wel met de taak om bijvoorbeeld zo veel als mogelijk aangespoeld zwerfvuil op te ruimen. En soms ook om bezoekers te informeren over de kwetsbaarheid van de kwelder.
Zo kwam ik in mei aan de oostzijde van de kwelder een paar mensen tegen die met een picknick mand vol lekkers zaten te genieten op de ‘kliffen’. Vol bewondering keken en luisterden ze naar “die heerlijk luidruchtige bonte pieten die zo lekker dichtbij over onze hoofden vliegen”.
Nadat ik hen uitlegde wat er werkelijk aan de hand was en dat zij op minder dan 10 meter van het scholeksternest zaten, waren ze bereid om op de zeedijk hun picknick voort te zetten.
Andries Dijkstra, natuurgids bij o.a. ’It Fryske Gea’ en decennia lang actief als vogelteller (Sovon broedvogel- en hoogwatervluchtplaats tellingen)